وظایف قوه قضائیه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
تاریخ انتشار: ۱۳ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۲۲۳۴۱۶
به گزارش گروه قضائی خبرگزاری فارس، حجت‌الاسلام محسنی‌اژه‌ای رئیس قوه قضائیه در نشست مشترک مجلس و قوه قضائیه که صبح امروز به مناسبت روز مجلس در مجلس شورای اسلامی برگزار شد، گفت: قوه قضائیه مصمم است وظایفی که قانون اساسی بر عهده ما گذاشته است، انجام دهد. اما وظایف قوه قضائیه در قانون اساسی چیست؟
قانون اساسی
قانون اساسی، عالی‌ترین سند حقوقی کشور و راهنما و مرجعی برای تنظیم قوانین دیگر است به نحوی که هیچ قانونی در کشور نمی‌تواند در مغایرت با قانون اساسی تصویب شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
قانون اساسی قانون تعیین کننده نظام حاکم است، قانونی که مشخص می‌کند قدرت در کجا متمرکز است، روابط قدرت حاکم با آزادی‌ها و حقوق ملت به چه نحوی است و قوای حاکمه اعم از قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضائیه چه اقتدارات و مسئولیت‌هایی در برابر ملت دارند.
این قانون تعریف کننده اصول سیاسی، ساختار، سلسله مراتب، جایگاه و حدود قدرت سیاسی دولت و تعیین و تضمین کننده حقوق شهروندان کشور است.
قانون اساسی به عنوان یک میثاق ملی و قرارداد اجتماعی، قدرت سیاسی را تنظیم، سازمان‌دهی و آن را محدود می‌کند و حقوق و آزادی‌های مردم را تضمین می‌کند.
آشنایی مردم با حقوق خود در قانون اساسی و مطالبه این حقوق توسط آنها از حکومت می‌تواند زمینه‌ساز تحقق حقوق و آزادی‌های مندرج در قانون اساسی شود.
مهمترین موضوعاتی که در قوانین اساسی درباره آن بحث می‌شود، مربوط به شکل حکومت و قوای حاکم یعنی قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضاییه، طرز کار و وظایف این قوا و نیز ارتباطی که آنها با یکدیگر است. از موضوعات مهم دیگری که در قانون اساسی کشور در مورد آن صحبت می‌شود تامین آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندان است.
اهمیت سیستم قضائی در قانون اساسی
در مقدمه قانون اساسی به اهمیت حیاتی موضوع قضاء به این نحو پرداخته شده است: مسأله قضا در رابطه با پاسداری از حقوق مردم در خط حرکت اسلامی، به منظور پیشگیری از انحرافات موضعی در درون امت اسلامی امری است حیاتی، از این‌رو ایجاد سیستم قضائی بر پایه عدل اسلامی و متشکل از قضات عادل و آشنا به ضوابط دقیق دینی پیش‌بینی شده است، این نظام به دلیل حساسیت بنیادی و دقت در مکتبی بودن آن لازم است به دور از هر نوع رابطه و مناسبات ناسالم باشد. (و اِذا حَکمْتُمْ بَینَ ٱلنّاسِ اَنْ تَحْکمْوا بِالْعَدلِ).
طبق اصل ۵۷ قانون اساسی، موضوع تفکیک قوا در ایران امری پذیرفته شده است. این اصل مقرر می‌دارد: «قوای حاکم در جمهوری اسلامی ایران عبارتند از: قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضائیه که زیر نظر ولایت مطلقه امر و امامت امت بر طبق اصول آینده این قانون اعمال میگردند. این قوا مستقل از یکدیگرند.» بنابراین قوه قضائیه یکی از قوای سه‌گانه حاکم در ایران است.
وظایف قوه قضائیه در قانون اساسی
طبق اصل ۶۱ قانون اساسی، اعمال قوه قضائیه به وسیله دادگاه‌های دادگستری است که باید طبق موازین اسلامی تشکیل شود و به حل و فصل دعاوی و حفظ حقوق عمومی و گسترش و اجرای عدالت و اقامه حدود الهی بپردازد.
فصل یازدهم قانون اساسی به بیان وظایف قوه قضائیه و رئیس این قوه پرداخته است. اصل ۱۵۶ قانون اساسی به بیان وظایف قوه قضائیه می‌پردازد: طبق این اصل قوه قضاییه قوهای مستقل است که پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسئول تحقق بخشیدن به عدالت و عهدهدار وظایف زیر است:
۱ ـ رسیدگی و صدور حکم در مورد تظلمات، تعدیات، شکایات، حل و فصل دعاوی و رفع خصومات و اخذ تصمیم و اقدام لازم در آن قسمت از امور حسبیه که قانون معین می‌کند.
۲ ـ احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادی‌های مشروع.
۳ ـ نظارت بر حسن اجرای قوانین.
۴ ـ کشف جرم و تعقیب مجازات و تعزیر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدون جزایی اسلام.
۵ ـ اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین
وظایف رئیس قوه قضائیه در قانون اساسی
بر اساس اصل ۱۵۷ قانون اساسی، مقام رهبری یک نفر مجتهد عادل و آگاه به امور قضائی و مدیر و مدبر را به عنوان رئیس قوه قضائیه به منظور انجام مسئولیت‌های قوه قضائیه در کلیه امور قضایی، اداری و اجرایی به مدت پنج سال به عنوان رئیس قوه قضائیه تعیین می‌کند که عالی‌ترین مقام قوه قضائیه است.
طبق اصل ۱۵۸ قانون اساسی وظایف رئیس قوه قضائیه به این شرح است:
۱ -ایجاد تشکیلات لازم در دادگستری به تناسب مسئولیت‌های اصل یکصد و پنجاه و ششم
۲- تهیه لوایح قضائی متناسب با جمهوری اسلامی.
۳- استخدام قضات عادل و شایسته و عزل و نصب آنها و تغییر محل ماموریت و تعیین مشاغل و ترفیع آنان و مانند این‌ها از امور اداری، طبق قانون.
همچنین طبق اصل ۱۶۰ تا ۱۶۴ قانون اساسی، پیشنهاد وزیر دادگستری به رئیس جمهور، تشکیل دیوان عالی کشور بر اساس ضوابطی که رئیس قوه قضائیه تعیین می‌کند، منصوب کردن رئیس دیوان عالی کشور و دادستان کل با مشورت قضات دیوان عالی، انفصال دائم یا موقت و یا تغییر محل خدمت قضات در موارد لزوم از دیگر وظایف رئیس قوه قضائیه است.
طبق اصل ۱۷۳ و ۱۷۴ قانون اساسی: دیوان عدالت اداری و سازمان بازرسی کشور نیز زیر نظر رئیس قوه قضائیه تاسیس می‌شوند.
بنابراین به طور کلی وظایف رئیس قوه قضائیه بر اساس قانون اساسی عبارتند از:
اداره امور قوه قضائیه
ایجاد تشکیلات لازم در دادگستری به تناسب مسؤولیت‌های اصل ۱۵۶ قانون اساسی
تهیه لوایح قضائی متناسب با جمهوری اسلامی
استخدام قضات عادل و شایسته و عزل و نصب آنها
انتصاب رئیس دیوان عالی کشور و دادستان کل کشور
پیشنهاد عفو و یا تخفیف مجارات مجرمان به رهبر انقلاب (اصل ۱۱۰ قانون اساسی)
معرفی وزیر دادگستری به رئیس جمهور
رسیدگی به دارایی‌های مقامات سیاسی (اصل ۱۴۲ قانون اساسی)
تعیین نماینده برای نظارت بر سازمان در صدا و سیما (اصل ۱۵۷ قانون اساسی)
پیشنهاد اعضای حقوقدان شورای نگهبان (اصل ۹۱ قانون اساسی)
همچنان که رئیس قوه قضائیه در نشست امروز با مجلس شورای اسلامی به این موضوع اشاره کرده است، قوه قضائیه در راستای اجرای وظایف سنگین محوله در قانون اساسی و اجرای وظایف بر اساس سایر قوانین مصوب، در موضوعات مهمی مانند: تحقق عدالت اجتماعی، مبارزه با فساد، احیای حقوق عامه و تامین امنیت جسمی و معنوی مردم، نیاز به همراهی و همکاری قوه مقننه و قوه مجریه دارد.
پایان پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: قوه قضائیه قانون اساسی حقوق عامه پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه در قانون اساسی وظایف رئیس قوه قضائیه وظایف قوه قضائیه قانون اساسی جمهوری اسلامی دیوان عالی آزادی ها طبق اصل بر اساس
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۲۲۳۴۱۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نظریه پزشکی قانونی یکی از ارکان اساسی رأی قاضی است
به گزارش خبرگزاری مهر، حجت الاسلام و المسلمین سعید سعدی معاون امور فرهنگی قوه قضائیه در همایش مسؤولین روابط عمومی سازمان پزشکی قانونی کشور در مجتمع فرهنگی شهید بهشتی قوه قضائیه گفت: سازمان پزشکی قانونی یکی از مجموعه‌های تخصصی قوه قضائیه است که مجموعه همکاران آن با تلاش شبانه روزی خدماتی را به مردم ارائه می‌دهند.
وی افزود: اهمیت کار پزشکی قانونی و نقش نظرات کارشناسی آن در صدور رأی قاضی نیاز به تقوا و ایمانی قوی دارد و یک پزشک قانونی باید در مقابل هرگونه فریب و فریبکاری بایستد و نظریه درست و دقیق را در کمال ایمان و تقوا صادر کند.
وی با بیان اینکه تصمیم سازی برای رأی قاضی کار پزشکی قانونی است، اظهار داشت: پزشکی قانونی از سالم‌ترین بخش‌های دستگاه قضائی است که با دقت و درایت نظرات کارشناسی را صادر می‌کند که در همه امور و اقدامات این سازمان گرایش فرهنگی به خوبی مشهود است.
حجت الاسلام سعدی در ادامه سخنان خود با اشاره به اهمیت پرداختن به امور فرهنگی در دستگاه‌ها تصریح کرد: پرداختن به امور فرهنگی زمان و مکان ندارد و آنچه در این میان بسیار مهم است فرهنگی و دغدغه مند بودن متولیان این امور است به نحوی که بتواند موارد و موضوعات فرهنگی را به خوبی منتقل کند.
وی ادامه داد: مسؤول امور فرهنگی باید از هرگونه دروغگویی، بی تقوایی، بی اخلاقی، عصبانیت و … به دور باشد و منظومه‌ای فرهنگی را در اخلاق و رفتار خود به نمایش بگذارد.
معاون فرهنگی قوه قضائیه با تأکید بر اینکه در انجام امور فرهنگی باید همیشه خدا را در نظر بگیریم گفت: مسئول امور فرهنگی باید به نحوی عمل کند که در اعمال و رفتار خود روحیه صداقت، خداترسی، پاکدامنی و تقوا را منتقل کند و مردم در وجنات او عظمت امور فرهنگی را ببیند.
حجت الاسلام سعدی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به توانمندی‌های امروز کشور در عرصه‌های مختلف از جمله مسائل دفاعی و نظامی افزود: زمانی کشور در هیچ زمینه‌ای صاحب اقتدار و توانمندی نبود اما امروز به جایی رسیده‌ایم که ایران اعلام می‌کند در ساعت و روز و زمان مشخص، سرزمینی مشخص را مورد هدف قرار می‌دهد و دقیقاً طبق برنامه عمل می‌کند که این اوج اقتدار و توانمندی و نتیجه ایمان و خودباوری است.
وی در پایان با تأکید دوباره بر توجه به امور فرهنگی در همه بخش‌های قوه قضائیه و از جمله در پزشکی قانونی گفت: با تقویت امور فرهنگی، بارش رحمت الهی در فضا حاکم می‌شود و از آنجا که کار روابط عمومی نیز به نوعی کاری فرهنگی است می‌تواند به ترویج هرچه بیشتر این امور کمک کند.
کد خبر 6090163
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»